شيرآلات صنعتی
شيرآلات صنعتی یکی از اجزاء مهم جریان سیال، فشار و … می باشد.
وظایف شیرآلات بکار گرفته شده می تواند شامل :
- قطع و وصل جریان
- کنترل جریان سیال
- جلوگیری از بازگشت سیال
- کنترل فشار یا آزاد سازی فشار سیستم باشد.
استفاده از شیرآلات در موارد ذکر شده بستگی به نوع فرایند مورد نیاز دارد که می تواند به صورت دستی یا اتوماتیک به کار گرفته شود.
بنابراین نوع فرایند و مشخصات جریان ( دما، فشار، لزجت و ) در انتخاب شیر مناسب بسیار اهمیت دارد.
چرا که با توجه به این موارد قسمت های شیر مانند بدنه ، ساقه، نشیمنگاه، عملگر از نظر ساختار و متریال طراحی می شوند.
از دیگر موارد مهم در انتخاب شیر مناسب، میزان افت فشار، صدا، کاویتاسیون و ضربه چکش می باشد.
به طور کلی شیرآلات را می توان در ۳ دسته تقسیم بندی نمود:
- دستي
- با محرك الكتريكي ، پنوماتيكي و هيدروليكي
- اتوماتیک یا خودکار
شیرهاي دستي بر حسب نوع حرکت قطعه متحرک در داخل شیر به چهار گروه تقسیم مي شوند:
شیرهاي انسداد محوري : در این نوع شیرها جهت حرکت قطعه متحرک موازي جهت جریان است. شیرهاي بشقابي وپیستوني از شیرهاي متداول انسداد محوري هستند.
شیرهاي کشویي: قطعه متحرک همانند دریچه اي عمل کرده که در جهت عمود بر جریان حرکت است .شیرهاي دروازه اي از نوع شیرهاي کشویي هستند.
شیرهاي گردان : قطعه متحرک را یک توپي یا صفحه دیسک تشکیل مي دهد که این قطعه با چرخش حول محور ساقه شیر، باعث قطع جریان مي شود. شیرهاي توپي، بشقابي و پروانه اي از شیرهاي متداول گردان هستند.
شیرهاي بدنه انعطافي : در این نوع شیر قطعه متحرک با خم کردن بدنه انعطافي شیر باعث قطع جریان مي شود. از شیرهاي متداول این طبقه میتوان شیرهاي فشردني و شیرهاي دیافراگمي را نام برد.
براي انتخاب نوع شیرهاي دستي توجه به دو عامل روش تنظیم جریان توسط قطعه متحرک دیسک و نحوه عبور جریان از درون شیر ضروري است.
شیرهایي که براي قطع و وصل جریان به کار مي روند .
در صورت بازشدگي کامل ،افت فشار ناچیزي دارند و جریان به صورت مستقیم از درون شیر عبور مي کند.
شیرهاي انسداد محوري به خاطر پر پیچ و خم بودن مسیر جریان داراي افت فشار بالایي بوده و کم تر به منظور قطع و وصل استفاده مي شوند.
شیرهاي کنترل براي تنظیم مقدار جریان به کار مي روند.
شیرهاي انسداد محوري براي این منظور مناسبند زیرا مقدار بازشدگي دهانه شیر را مي توان متناسب با دبی مورد نظر تنظیم کرد .
شیرهاي گردان و نیز بدنه انعطافي از مکانیزم کنترل جریان خوبي برخوردارند.
اما کنترل در محدوده معیني از دهانه شیر صورت مي پذیرد.
شیر دروازه اي که در آن دیسک دایره اي در درون نشیمن دایره اي شیر مي لغزد، به دلیل ایجاد تلاطم و خلاءزایي به ویژه در زماني که شیر در حال بسته شدن باشد براي کنترل جریان به کار نمي رود .
شیرهاي با محرک الکتریکي، پنوماتیکي و هیدرولیکي
شیرهاي با محرک الکتریکي (شیرهاي برقي) و شیرهاي پنوماتیکي و هیدرولیکي، شیرهایي مي باشند.
که براي به کار انداختن آنها، انرژي توسط نیروي انسان تامین نشده و انرژي از خارج سامانه اعمال مي شود.
شیرهاي اتوماتیک یا خودکار
شیرهایی می باشند که براي عملکرد آن ها انرژي لازم از خود سامانه مانند انرژي موجود در خطوط لوله انتقال آب تامین مي شود.
مانند:
- شیر هاي فشارشکن
- شیر هاي یک طرفه
- شیرهاي کنترل سطح آب در مخازن و غیره .
این شیرها خود به دو گروه تقسیم مي شوند که عبارتند از:
الف – شیرهایي که انرژي سامانه مستقیما به شیر وارد مي شود تا عمل مورد نظر را انجام بدهد مانند شیرهاي یک طرفه معمولي، شیرهاي شناور فلوتر کوچک و غیره.
ب – شیرهایي که انرژي سامانه به طور مستقیم براي به کار انداختن شیر کافي نیست و در نتیجه از سامانه پیلوت براي تقویت نیروي مورد نیاز شیر استفاده مي شود.
در این شیرها سامانه پیلوت مانند مغز شیر عمل مي کند .
شیر اصلي از فرمان هایي که از سامانه پیلوت صادر مي شود، تبعیت مي کند.
مانند شیرهاي فشارشکن، شیرهاي اطمینان پیلوت دار و شیرهاي کنترل سطح آب در مخازن.
